cat -icon

Giao lưu trực tuyến: An toàn giống nòi của giới trẻ Việt

Tư vấn trực tuyến ngày thế giới phòng tránh thai

Tình dục an toàn là vấn đề luôn nhận được sự quan tâm của toàn xã hội bởi tình dục an toàn sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe của mình, tránh được nguy cơ mang thai ngoài ý muốn và các bệnh lây lan qua đường tình dục. Tuy nhiên không phải bạn trẻ nào cũng ý thức và trang bị cho mình những kiến thức và hiểu biết đầy đủ về tình dục an toàn.

Hưởng ứng ngày Thế giới phòng tránh thai, 26/9/2013 với thông “Cuộc sống của bạn, Tương lai của bạn, Sự lựa chọn của bạn”, Công ty TNHH Sự Lựa Chọn Vàng đã phối hợp cùng với báo điện tử Vietnamnet(www.vietnamnet.vn) tổ chức chương trình Tư vấn trực tuyến với chủ đề “Vì sức khỏe an toàn của giới trẻ Việt Nam” nhằm nâng cao hơn nữa nhận thức của người dân Việt Nam về vấn đề tình dục an toàn.

Thời gian: 14.00 – 16.00 thứ 5 ngày 26/9/2013

Khách mời:
– Ông Michael Evans, Trưởng đại diện Tổ chức DKT International tại Việt Nam
– BS Mai Trọng Hưng – Trưởng khoa Sản, BV Phụ sản Hà Nội
– Ông Trịnh Hòa Bình – Phó Tổng thư ký Hội Xã hội học Việt Nam

NỘI DUNG BUỔI TƯ VẤN

CÓ BẦU KHI VẪN CÒN TRINH?

Thang, Nam – 19 Tuổi 
Cháu muốn hỏi bác sỹ là cháu với bạn gái cháu có QHTD “có thể” không an toàn . Vì cháu chỉ cho “cậu bé” của cháu vào khoảng 1 lóng tay thôi ạ . Cháu vẩn chưa phá “zin” bạn gái cháu . Và khi cháu có cảm giác sấp xuất thì cháu lấy ra ngay ạ . Cháu quan hệ cách đây khoảng hơn nửa tháng nhưng đến giờ thì bạn gái cháu bảo vẩn chưa tới ngày “con gái”. Bạn gái cháu bảo thường thì có vào ngày 12 hoặc 13 nhưng nay đã trể hơn 9 ngày … liệu bạn gái cháu có thai không ạ.

BS Mai Trọng Hưng: Nếu bạn gái cháu là người phụ nữ trưởng thành thì hoàn toàn có thể có thai, bởi vì động tác của cháu có thể gây phóng tinh tinh trùng có thể qua lỗ màng trinh xâm nhập vào âm đạo và có thể có thai.

Tang, Nam – 19 Tuổi 
Bạn gái em 18 tuổi, đang còn đi học. Cô ấy có kinh nguyệt đều đặn 30 ngày. Ngày 12/8 cô ấy có kinh.Vào ngày 10/9 bọn em có quan hệ không an toàn. Nhưng em vẫn xuất tinh ngoài. Mấy hôm sau cô ấy có dấu hiệu đau lưng, đau ngực, đau tử cung, mệt mỏi… Đến ngày 13/9 cô ấy vẫn chưa có kinh nên tối hôm đó em có mua thuốc postinor 2 (35k, 2 viên của Thụy Sĩ ) uống vào lúc 9h tối hôm này 13/9. Uống viên thứ 1 cô ấy có dấu hiệu mệt mỏi, buồn nôn (chưa nôn thức ăn và thuốc) sau 2 tiếng uống thuốc. Đến 9h sáng hôm sau cô ấy uống viên thứ 2 và cũng chỉ có dấu hiệu buồn nôn… Hiện tại giờ cô ấy khá bình thường.Các bác sĩ hoặc mọi người cho em hỏi rằng liệu như vậy rồi thì khả năng có thai giờ còn cao không?

BS Mai Trọng Hưng: Trường hợp của em để xác định ra máu là do rối loạn kinh do dùng thuốc khẩn cấp hay có thai chưa, em nên dùng que thử thai để xác định. Để tìm căn nguyên ra máu cần đi khám bác sĩ phụ khoa.

GLTT, an toàn, giới trẻ,
  Ông Michael Evans (thứ 2 bìa phải) Trưởng đại diện Tổ chức DKT International tại Việt Namgiao lưu trực tuyến với bạn đọc. Ảnh Lê Anh Dũng

Tu, Nam – 36 Tuổi 
Em năm nay 36 tuổi, vợ 28 tuổi và đã có 1 nhóc 4 tuổi. Em xin hỏi 2 nội dung: 1. Hiện tại đang kết hợp áp dụng biện pháp tránh thai tính chu kỳ, xuất ngoài và bao cao su (áp dụng cho trước và sau 5 ngày của kỳ kinh). Chu kỳ kinh của vợ rất đều 31 ngày (nhưng thường kéo dài đến 5 ngày hành kinh và thường 7 ngày mới sạch), tuy nhiên, rất không tốt đã 2 lần vỡ kế hoạch đều rơi vào ngày thứ 28 của chu kỳ kinh. Xin cho em hỏi có phải do thời gian hành kinh dài nên khó xác định chính xác ngày trứng dụng có phải không? Thời gian hành kinh như vậy có bất thường không? 2. Trước thời gian hành kinh trong khoảng 2 ngày vợ em thường bị nổi hạch ở một vài vị trí trên người, mới đầu đỏ sau thì chuyển sang nâu (giống như bị bầm). Vợ em đã đi tầm soát ung thư và khám máu ở bệnh viện Ung bướu và huyết học Tp. Hồ Chí Minh nhưng không phát hiện ra bệnh. Cho em hỏi vợ em bị như vậy có thể sinh em bé được không? Vì 2 lần vớ kế hoạch thì cả 2 lần vợ em bị xảy thai.

BS. Mai Trọng Hưng: Vòng kinh như bạn mô tả của vợ bạn là bình thường, phương pháp tránh thai bằng tính ngày kinh là một phương pháp nhưng không khuyến cao áp dụng vì hiệu quả tránh thai rất thấp, do vậy vợ bạn có thai khi áp dụng phương pháp này có thể xảy ra.

Nếu tình trạng xuất hiện hạch của bạn mô tả và bạn đã đi khám bác sĩ chuyên khoa thì không có điều gì phải lo lắng, tình trạng xảy thai liên tiếp của vợ bạn cần đi khám bác sĩ chuyên khoa phụ sản để tìm nguyên nhân và có tư vấn cụ thể.

trần thanh hoàn, Nam – 27 Tuổi 
Xin hỏi bác sĩ kế hoạch hóa gia đình có phải là dùng các biện pháp tránh thai tự nhiên không, nếu không sử dụng phương pháp tránh thai là sự can thiệp mà bằng tự nhiên thì có hiệu quả. Vợ sắp cưới của em đã uống thuốc phá thai 1 lần thì có bị ảnh hưởng nhiều không?

BS. Mai Trọng Hưng: Bạn không nói cụ thể biện pháp kế hoạch hóa gia đình là cái gì. Người ta dùng cụm từ kế hoạch hóa gia đình để nói về 1 kỹ thuật đình chỉ thai (hút thai, nạo thai) nếu đúng như vậy thì đây không gọi là biện pháp tránh thai tự nhiên được. Thuốc phá thai là 1 biện pháp đình chỉ thai nghén không ít thì nhiều đều có ảnh hưởng tới cơ quan sinh sản, chức năng sinh sản, do vậy không khuyến cáo sử dụng nhiều.

 

GLTT, an toàn, giới trẻ,
Các khách mời đang trả lời trực tuyến bạn đọc. Ảnh Lê Anh Dũng

Oanh, Nữ – 28 Tuổi 
Em sinh cháu được gần 13 tháng rồi nhưng vẫn chưa có kinh nguyệt trở lại. Em có tìm hiểu thì được biết chưa hẳn quan hệ trong thời gian này đã an toàn và khả năng có thai vẫn có thể xảy ra. Chính vì vậy em rất lo sợ mỗi lần hai vợ chồng gần gũi. Em muốn hỏi bác sỹ liệu trường hợp của em có cần thiết phải sử dụng thuốc tránh thai ngay sau khi quan hệ không? Nếu có thì loại thuốc nào là phù hợp (em bé nhà em vừa cai sữa )? Cảm ơn bác sỹ nhiều!

BS. Mai Trọng Hưng: Sau sinh mà chưa có kinh nếu có quan hệ hoàn toàn có thể có thai. Tình trạng của em có thể sử dụng các biện pháp tránh thai bằng thuốc (sử dụng thuốc tiêm hoặc que cấy) hoặc sử dụng bao cao su.

Trần Đức Anh, Nam – 28 Tuổi 
Chào bác sỹ Mai Trọng Hưng. Vợ chồng tôi lấy nhau được hơn 1 năm, không áp dụng bất cứ hình thức tránh thai nào, đến nay vẫn chưa có tin vui, liệu như vậy có bị coi là hiếm muộn không? Vợ chồng tôi đang rất mong mỏi có con. Tôi rất thường xuyên tập thể thao, ăn uống đầy đù các chế độ dinh dưỡng, tôi có đi tập thể hình, tôi muốn hỏi bác sỹ tập tạ có ảnh hưởng đến chất lượng tinh binh hay không? Nếu cần đi khám thì vợ chồng tôi nên khám ở đâu? Và khám những gì để tìm ra hướng điều trị hiệu quả? Trân trọng cảm ơn bác sỹ.

BS. Mai Trọng Hưng: Hai vợ chồng bạn có quan hệ tình dục 1 năm trở lên mà không dùng các biện pháp tránh thai nào hiện nay chưa có thai thì vấn đề hiếm muộn đối với vợ chồng bạn đã đặt ra, bạn nên tới các cơ sở chuyên khoa phụ sản để thăm khám và có hướng chữa trị. Các hoạt động tăng cường thể lực bạn đang thực hiện chưa thấy nghiên cứu hoặc khuyến cáo nào ảnh hưởng tới tình trạng tinh trùng của bạn.
luun…@yahoo.com
Bác sĩ ơi, cháu và người yêu đã xảy ra chuyện ấy. Cậu nhỏ của anh ý để gần chỗ đó của cháu nhưng khi xuất tinh, cháu đều thấy ra ngoài, không hề đụng chạm gì tới bên trong, vậy mà cháu bị trễ kinh 10 ngày rồi.

BS. Mai Trọng Hưng: Theo như mô tả của cháu là hoàn toàn có thể có thai nếu bạn cháu có hiện tượng xuất tinh vào vùng âm hộ của cháu. Nếu trễ kinh 10 ngày cháu nên kiểm tra xem có thai không.

hai…@yahoo.com.vn
“Chúng em “sinh hoạt” cả tuần thì có quá nhiều không và có khi nào “quan hệ” nhiều như vậy sẽ ảnh hưởng đến “vốn liếng” của chồng em.”

BS. Mai Trọng Hưng: Theo mô tả của em như vậy là quá nhiều sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng tinh trùng.

Lê Văn Tuấn tuanl…m@gmail.com
Vợ chồng tôi mới cưới, chúng tôi quan hệ tình dục khá hòa hợp, trung bình mỗi ngày 1 lần, có những ngày 2 lần, sức khỏe của tôi thì vẫn bình thường, nhưng tôi không biết về lâu dài có ảnh hưởng gì đến sức khỏe của 2 vợ chồng không?

BS. Mai Trọng Hưng: nếu cứ kéo dài vậy chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới sức khỏe và ảnh hưởng tới sinh sản của bạn.  Có thể giai đoạn đầu mới cưới bạn còn sung sức và có thể chấp nhận được, về lâu dài, thì cần điều chỉnh phù hợp.

Phạm Minh Long steven…@gmail.com
Vòng tránh thai là gì và được đặt ở đâu? Có ảnh hưởng gì đến sức khỏe không?

BS. Mai Trọng Hưng: Vòng tránh thai là dụng cụ có thể bằng kim loại hoặc nhựa đặt vào buồng tử cung để năng chặn sự phát triển của niêm mạc buồng và ngăn chặn sự là, tổ của trứng đã thụ thai trong buồng tử cung. Đặt vòng là 1 trong các biện pháp tránh thai do có nhiều tác dụng không mong muốn ảnh hưởng tới cơ quan sinh sản nên hiện nay ít được áp dụng. Nếu bạn có nhu cầu nên tới các cơ sở khám chuyên khoa phụ sản để khám và tư vấn.

Hoàng Hải Đức duc.do…@gmail.com
Mình thấy bảo dùng thuốc tránh thai nhiều có ảnh hưởng đến khả năng sinh sản sau này, nó có ảnh hưởng thế nào?

BS. Mai Trọng Hưng: Thuốc tránh thai là biện pháp tránh thai phổ biến, nếu dung đúng chỉ định, đúng phương pháp, đúng hướng dẫn thì không ảnh hưởng đến sau này.

Nguyễn Thị Thu Hương huongnt….@gmail.com
Bạn trai tôi có nhu cầu cao, và thỉnh thoảng hay quan hệ vào ngày đèn đỏ, liệu tôi có bị ảnh hưởng về sau này không? Tôi có nên bảo bạn trai hạn chế

BS. Mai Trọng Hưng: 
Không nên sinh hoạt tình dục vào thời kỳ kinh nguyệt, hậu quả có thể gây nên viêm nhiễm phụ khoa, nếu bị viêm nhiễm không được đúng và điều trị kịp thường sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản.

Trần Thu Thảo thaot…86@gmail.com
Sau khi quan hệ tôi thường mất ngủ, khó ngủ. Tôi đã đi khám bác sĩ và bác sĩ nói tình trạng sức khỏe tôi bình thường, tôi không biết mình đang gặp vấn đề gì?

BS Mai Trọng Hưng: Bạn nên khám bác sĩ  chuyên khoa tâm thần kinh để khám, tìm nguyên nhân mất ngủ của mình. Bạn không nói cụ thể khi không quan hệ bạn có mất ngủ không nên không tư vấn cụ thể được.

Hà Ha_s…@gmail.com
Thời gian gần đây chồng tôi có biểu hiện lạ, thường không có ham muốn với tôi như trước, khi quan hệ cũng lạnh nhạt hơn mặc dù tôi đã cố gắng làm anh ấy hài lòng. Có phải anh ấy đã có người khác không?

BS Mai Trọng Hưng: Theo như bạn mô tả, nghĩ tới anh ấy có người khác thì cũng chưa chắc, em cần trao đổi với chồng về tình trạng tình dục của 2 vợ chồng để có hướng giải quyết.

Cuong…g@gmail.com
Sau khi sinh bé 5 tháng xong tôi vẫn không thấy có nhu cầu về chuyện ấy, có cách nào khắc phục?

BS Mai Trọng Hưng: Sau sinh người phụ nữ có rất nhiều biến đổi về tinh thần và thể chất, nếu do tình trạng sức khỏe và chăm sóc em bé quá sức có thể ảnh hưởng tới hoạt động tình dục của bạn, bạn nên dành thời gian chăm sóc bản thân, tôi nghĩ sẽ cải thiện được cảm giác tình dục của bạn.

PTrinh, Nữ – 29 Tuổi 
Tôi có thai ngoài tử cung và đã phẫu thuật nội soi. Xin hỏi BS khả năng tôi có thai lại là bao nhiêu %? Tôi phải chăm sóc và đi khám lại như thế nào? Sau bao lâu tôi mới có thể mang thai lại?

BS. Mai Trọng Hưng: Nếu bạn đã tổn thương 1 vòi trứng bên thai ngoài, nếu vòi trứng còn lại bình thường, bạn vẫn còn nhiều cơ hội có thai. TRên thực tế nhiều người sau mổ thai ngoài tử cung vẫn sinh 2 – 3 lần với 2 -3 em bé kháu khỉnh. Sau mổ chửa ngoài 1 tháng bạn nên đi khám bác sĩ để có những tư vấn cụ thể.

Sport, Nữ – 24 Tuổi 
Vì một số lí do cá nhân có thể sử dụng thuốc tránh thai để thay đổi chu kì kinh nguyệt được không? Khi sử dụng thuốc tránh thai cần chú ý những điều gì?

BS. Mai Trọng Hưng: Để làm chậm chu kỳ kinh nguyệt có thể dùng 1 số thuốc nhưng thuốc tránh thai không phải lựa chọn. Khi sử dụng tránh thai, cần lưu ý:

– Chọn loại thuốc phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn

– Lưu ý tác dụng phụ của thuốc

– Đọc kỹ các chống chỉ định

– Hiểu rõ hướng dẫn sử dụng thuốc.

Tran Thanh Tra, Nữ – 28 Tuổi 
Mẹ uống thuốc tránh thai khẩn cấp mà bé 1 tuổi bú vào thì có vấn đề gì không thưa BS?

BS. Mai Trọng Hưng: Thuốc tránh thai có thể truyền qua sữa mẹ cho nên dùng thuốc khẩn cấp có thể qua sữa mẹ sang em bé.

 

GLTT, an toàn, giới trẻ,
BS Mai Trọng Hưng giao lưu với bạn đọc. Ảnh: Lê Anh Dũng

Hong Mai, Nữ – 22 Tuổi 
Mình và chồng mình mới cưới nhau. Lần đầu quan hệ khi cho thằng cu vào 1 tí (khoảng 1cm) mình cảm thấy rất đau và ra nhiều máu, nên trận đấu phải kết thúc ngoài ý muốn. Lần thứ 2 cũng vậy, chồng mình mới chỉ cho thằng cu vào đến cửa thì mình cảm thấy cực kỳ đau (đau hơn lần đầu) và ra nhiều máu hơn cả lần đầu một lúc sau mới cầm máu. Mình rất hoảng sợ. Không biết phải làm thế nào?

BS. Mai Trọng Hưng: Nếu lần đầu tiên quan hệ, hiện tượng như bạn mô tả là bình thường, bạn không nên quá lo lắng để thuận lợi bạn nên chuẩn bị tâm lý và phối hợp cùng với chồng để có tâm lý chuẩn bị tốt, động tác nhẹ nhàng. Nếu vẫn không thự hiện được và tái lập hiện tượng trên nhiều lần bạn nên đi khám chuyên khoa sản để có tư vấn chi tiết, đặc biệt, để bác sĩ loại trừ co thắt âm đạo trong quan hệ vợ chồng.

Thanh Hang, Nữ – 26 Tuổi 
Tôi luôn luôn có tâm lý ngại sử dụng bao cao su vì cảm giác bao cao su làm bằng những chất không tốt cho vùng kín. Thêm vào nữa, tôi sợ trường hợp bao cao su bị tuột rồi ở luôn trong đó. Vì thế tôi thường mong chồng lấy xuất ngoài làm biện pháp chính. Nhưng như thế cũng rất nhiều nguy cơ. Tôi muốn được bác sĩ tư vấn? Những nỗi sợ ấy có đúng không?

BS. Mai Trọng Hưng: Xuất tinh ngoài âm đạo cũng là 1 biện pháp tránh thai, tuy nhiên hiệu suất tránh thai thấp, bạn nên sử dụng bao cao su hoặc dùng thuốc tránh thai hàng ngày.

Thuy Nga, Nữ – 30 Tuổi
Tôi mới sinh cháu thứ nhất được 7 tháng, vẫn chưa có kinh lại. Vậy có cần phải dùng biện pháp tránh thai nào không? Nếu phải dùng thì nên dùng biện pháp nào an toàn cho em bé, vì tôi vẫn đang cho bé bú mẹ.

BS. Mai Trọng Hưng: Bạn hoàn toàn có thể có thai mặc dù bạn chưa có kinh lại và đang cho con bú. Tình trạng của bạn sử dụng biện pháp tránh thai bằng bao cao su là phù hợp nhất.

vũ gia hoàn, Nam – 29 Tuổi 
Bạn gái em năm nay 23t đã mổ nội soi 1 lần về bệnh “lạc nội mạc tử cung” các đây 1 năm. Mới đây đi kiểm tra lại tại bệnh viện phụ sản Trung ương thì bác sĩ xác định bệnh lại tái phát và kê đơn thuốc zoladex để tiêm và sau 3 tháng kiểm tra lại. Vậy xin hỏi bạn em thực sự còn bao nhiêu % để sinh con nữa. Giờ em rất lo lắng

BS. Mai Trọng Hưng: Lạc nội mạc tử cung là bệnh lý phụ khoa ảnh hưởng tới tình trạng sinh sản tuy nhiên không phải phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung là không có khả năng sinh con. Em đang khám và điều trị theo 1 quy chuẩn chuẩn, em tiếp tục khám và theo dõi theo chỉ định của bác sĩ.

TÌNH DỤC AN TOÀN, TRÁNH THAI YÊN TÂM 

Nguyen Hoa Binh, Nữ – 23 Tuổi 
Thưa bác sĩ. Em bắt đầu uống viên NewChoice đầu tiên không phải vào ngày kinh đầu tiên. Vậy có sao không ạ? Và sau bao nhiêu ngày thì thuốc sẽ có tác dụng ạ?

BS. Mai Trọng Hưng: Em không nói em uống vào ngày bao nhiêu của chu kỳ kinh, thông thường viên đầu tiên uống vào ngày đầu tiên của chu kỳ, nếu uống không đúng theo hướng dẫn, em nên sử dụng các biện pháp tránh thai khác như bao cao su để phòng tránh.

Nguyen Anh My, Nữ – 25 Tuổi 
Bác sĩ cho em hỏi. Tháng này em mới bắt đầu uống NewChoice vỉ đầu tiên.Em đến tháng từ hôm mùng 3 hôm nay là 25 em lại thấy đến tháng. Tình trạng của em là sao ạ? Em cảm thấy rất lo lắng. Mong được bác sĩ giải đáp.

BS. Mai Trọng Hưng: Tình trạng của bạn có thể được, là hiện tượng bình thường khi dùng thuốc tránh thai hàng ngày thông thường hay gặp ở 1 vài tháng đầu, 1 vài chu kỳ đầu. Bạn tiếp tục dùng và tuân thủ đúng hướng dẫn thì không có điều gì lo lắng.

Ngoc Tram, Nữ – 21 Tuổi 
Em và người yêu em thỉnh thoảng có quan hệ nhưng người yêu em không thích sử dụng bao cao su nên em quyết định sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày để bảo vệ sức khỏe. Em ra hiệu thuốc và được nhân viên tư vấn sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày Newchoice. Em muốn hỏi là tại sao có 2 loại thuốc trong 1 vỉ thuốc? và mỗi loại có tác dụng như thế nào ạ?

BS. Mai Trọng Hưng: 1 vỉ thuốc tránh thai có 28 viên, trong đó có 21 viên có thành phần nội tiết có tác dụng tránh thai, 7 viên còn lại chủ yếu là viên sắt.

Hong Thai, Nữ – 27 Tuổi 
Kính gửi chuyên gia, tôi có 1 câu hỏi muốn tham khảo ý kiến của chuyên gia. Hiện tại tôi đang sử dụng thuốc tránh thai Diane 35 nhưng không thấy hợp. Em muốn đổi sang sử dụng New Choice thì phải làm sao ạ? Em có cần uống hết vỉ thuốc Diane rồi mới bắt đầu uống viên đầu tiên của New Choice không? Và nếu uống New Choice thì có cần sử dụng thêm bao cao su không?

BS. Mai Trọng Hưng: Bạn không nói cụ thể không hợp như thế nào. Nếu không hợp bạn có thể đổi thuốc khác, hai thuốc bạn đề cập là những thuốc phổ biến, an toàn. Nếu muốn đổi, bạn nên dùng hết vỉ thuốc cũ sang chu kỳ kinh mới thì bạn dùng thuốc Newchoice.

Tran Minh Trang, Nữ – 22 Tuổi 
Xin hỏi thuốc tránh thai hàng ngày có ưu/nhược điểm như thế nào? Nên chọn loại nào?

BS. Mai Trọng Hưng: Viên tránh thai hàng ngày là phương pháp tránh thai phổ biến nhất và an toàn nhất sau biện pháp dùng bao cao su. Dùng thuốc tránh thai hàng ngày có nhiều ưu điểm, tuy nhiên có 3 ưu điểm chính đây là nét nổi trội của sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày:

– Tránh thai

– Ngăn ngừa sự phát triển của các khối u phần phụ trong đó có ung thư phần phụ.

– Làm đẹp da

Thuốc tránh thai có 1 số tác dụng phụ như khi dùng buồn nôn, nôn, hoa mắt, chóng mặt, tăng cân. TUy nhiên các triệu chứng này sẽ mất đi sau 1 vài tháng.

Hiện nay trên thị trường có nhiều loại thành phần là estrogen, progesterol hoặc viên phối hợp. trên thị trường rất phổ biên bạn có thể chọn loại nào cũng được. tuy nhiên bạn có thể dùng Newchoice, Mercilon, Maverlon,…

Nguyễn Thị Chinh, Nữ – 26 Tuổi 
Em sinh con được 7 tuần, cho em hỏi những thay đổi của cơ thể sau sinh và cách biện pháp tránh thai

BS. Mai Trọng Hưng: Chị không cho biết cụ thể tình trạng tinh thần và thể trạng của bạn sau sinh như thế nào, đặc biệt là bạn đã có kinh nguyệt hay chưa. Tuy nhiên sau sinh bạn lưu ý, cần có 1 chế độ ăn uống sinh hoạt để đảm bảo sức khỏe ổn định (chống suy kiệt hoặc béo phì), vấn đề về tránh thai sau sinh: nếu khi có kinh, bạn có thể dùng biện pháp tránh thai phổ biến nhất là bao cao su, hoặc dùng dạng thuốc tránh thai cấy hoặc tiêm có thời hạn nếu có kính chị có thể sử dụng thuốc có thai hàng ngày loại cho con bú, để có thông tin cụ thể hơn chị có thể đi khám bác sĩ chuyên khoa để nhận được tư vấn chi tiết.

Ngoc Hoa, Nữ – 26 Tuổi 
Em được giới thiệu loại thuốc cấy tránh thai có tác dụng trong vòng 3 năm , hiệu quả 99, 95%, có thể có thai lại ngay sau khi tháo nang cấy ra. Em thấy có vẻ tác dụng của nó khá ổn. Chỉ có điều em lo lắng nhất là liệu có thể có thai lại ngay khi tháo nang cấy ra ko?Vì em mới chỉ có 1 bé, 2 năm nữa em dự định sinh bé thứ hai. Xin BS tư vấn giúp? Khi cấy thuốc cơ thể mình có phản ứng gì không ạ?

BS. Mai Trọng Hưng: Về mặt cơ chế, hoàn toàn có thể có thai lại ngay sau khi tháo que cấy, tuy nhiên thông thường khoảng 3-6 tháng mới có thai lại. Khi đưa bất kỳ thuốc gì vào cơ thể đều có tác dụng phụ trước khi lựa chọn phương pháp tránh thai bằng phương pháp cấy thuốc, bạn nên đi khám bác sĩ sản khoa để xem xét tình trạng toàn thân của bạn để bác sĩ có tư vấn cụ thể để bạn lựa chọn.

Hong Hanh, Nữ – 27 Tuổi 
Em không dùng được thuốc tránh thai cũng như đặt vòng vì em đã mổ đẻ một lấn, chồng em thì không thích dùng bao cao su, mọi người có bảo em là áp dụng ngày an toàn nhưng em thấy em không làm được. Vậy bác sỹ cho em lời khuyên để em không bị lỡ trong năm nay.

BS. Mai Trọng Hưng: Các phương pháp bạn đề cập là các phương pháp phổ biến thông dụng và an toàn nhất để phòng tránh thai, đặc biệt phù hợp với hoàn cảnh của bạn. Bạn  nên sử dụng 1 trong các phương pháp trên nếu không để không có thai, tốt nhất là bạn không quan hệ.

Noname, Nữ – 29 Tuổi 
Tôi thấy nhiều người nói uống nhiều thuốc tránh thai khẩn cấp sẽ dẫn tới vô sinh hoặc tăng khả năng mang thai ngoài tử cung. Mong được giải thích rõ hơn về điều này.

BS. Mai Trọng Hưng: Bạn không nói dùng nhiều là như thế nào, tuy nhiên nếu dùng quá nhiều theo hướng dẫn thì dẫn đến rối loạn kinh nguyệt, rối loạn nội tiết của bạn. từ rối loạn nội tiết có ảnh hưởng đến sinh sản. CHưa có nghiên cứu cho thấy dùng thuốc khẩn cấp quá liều là nguyên nhân gây mang thai ngoài tử cung.

Mekien, Nữ – 33 Tuổi 
Xin hỏi bác sĩ tôi đã có 2 con, bây giờ tôi không muốn sanh nữa, cách đây 3 năm tôi có dùng biện pháp tránh thai là cấy que dưới cánh tay. hưng trong quá trình cấy que được 3 năm tôi hoàn toàn mất kinh. Mọi người trong công ty nói như vậy sẽ không tốt. Tôi đã chuyển sang biện pháp uống thuốc đã được 4 tháng nay. Tôi thấy cơ thể bình thường và kinh đã trở lại. Chỉ có điều là tôi thấy khô khan khi 2 vợ chồng quan hệ, đôi khi tôi còn thấy hơi rát. Còn mọi biện pháp tránh thai khác như đặt vòng và dùng bao tôi đều thử nhưng đều ko hợp với tôi như bị ngứa và bị đau bụng dưới, bị viêm. Vậy xin hỏi tôi nên dùng biện pháp tránh thai nào thì phù hơp với tôi để tôi có thể dùng dài lâu mà ko bị ảnh hưởng tới sức khỏe tình dục và bộ phận sinh dục?

BS. Mai Trọng Hưng: Bạn năm nay 33 tuổi, như bạn mô tả dùng biện pháp tránh thai bằng cấy thuốc có thể gây rối loạn kinh nguyệt như trên, ở tuổi bạn dùng viên thuốc tránh thai hàng ngày là phù hợp và là lựa chọn tốt nhất để tránh những cảm giác mắc phải khi quan hệ như bạn mô tả chưa chắc là do tác dụng phụ của thuốc, không loại trừ có nguyên nhân tâm sinh lý (cảm giác tình dục giữa bạn với chồng) và kỹ thuật quan hệ. Bạn nên trao đỏi với chồng để có tình trạng của mình để có biện pháp phối hợp, nếu không cải thiện bạn nên tới bác sĩ để có lời khuyên phù hợp.

Thuy Giang, Nữ – 29 Tuổi 
Tôi đã đặt vòng tránh thai chữ T từ tháng 01/2013 nhưng do không hợp nên tôi bị đau bụng và đau lưng nên tôi vừa tháo vòng ra. vậy mong bác sĩ tư vấn cho cách tránh thai nào an toàn và tiện nhất hiện nay. hiện tôi đã có 1 bé trai hơn 3 tuổi.

BS. Mai Trọng Hưng: Tình trạng sau đặt vòng như bạn mô tả là có thể gặp, nếu tình trạng sức khỏe bạn tốt bạn có thể sử dụng hai biện pháp tránh thai phổ biến và an toàn nhất hiện nay là bao cao su và thuốc tránh thai hàng ngày.

Hoang Linh, Nữ – 28 Tuổi 
Tôi đang sử dụng viên uống tránh thai hàng ngày, nhưng tôi được nhiều người tư vấn không nên dùng thuốc tránh thai hàng ngày vì thuốc có tác dụng phụ có thể gây ung thư vú, ung thư tử cung. Tôi không muốn dùng biện pháp tránh thai đặt vòng vì bất tiện. Vậy, xin cho hỏi tôi có thể dùng biện pháp tránh thai nào khác không ạ.

BS. Mai Trọng Hưng: Chưa có nghiên cứu cho thấy thuốc tránh thai gây ung thư vú, ung thư cổ tử cung. Một số công bố còn cho thấy tác dụng ngăn ngừa ung thư phần phụ của thuốc tránh thai, tuy nhiên những người bị ung thư vú, ung thư cổ tử cung là đối tượng chống chỉ định của thuốc tránh thai hàng ngày. Nếu tinh trạng sức khỏe bạn tốt bạn nên sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày là lựa chọn tối ưu nhất.

Trang Ha, Nữ – 30 Tuổi 
Uống thuốc tránh thai lâu dài có ảnh hưởng tới sức khoẻ và sức khoẻ sinh sản về sau không, nên uống loại thuốc thế hệ mới hay cũ là tốt nhất, cảm ơn bác sĩ.

BS. Mai Trọng Hưng: Nếu là thuốc, uống thuốc gì nhiều cũng không tốt, thuốc tránh thai cũng vậy, tuy nhiên nếu uống đúng chỉ định thì không ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản thông thường, dùng thuốc hàng ngày 24 tháng nghỉ 3 tháng lại dùng tiếp thì không ảnh hưởng gì. Nên dùng thuốc tránh thai thế hệ mới, có nhiều ưu việt ngoài tránh thai còn có tác dụng ngăn ngừa khối u phần phụ, làm đẹp da và hạn chế được các tác dụng phụ của thuốc.

Tuan Dung, Nam – 28 Tuổi 
Tôi nghe nói chất dầu bôi trơn trên bao cao su rất có hại, đặc biệt không tốt cho tử cung của người phụ nữ. Điều này có đúng không? Xin BS tư vấn loại BCS an toàn?

BS. Mai Trọng Hưng: Những chất bôi trơn trong bao cao su chưa thấy có báo cáo nào gây hại cho sức khỏe sinh sản của phụ nữ và nam giới. Tuy nhiên tùy từng cơ địa có thể gây tác dụng phụ như mẩn đỏ, ngứa.

Dung My, Nữ – 28 Tuổi 
Cho tôi hỏi phòng tránh thai bằng cách nào là tốt nhất mà không nguy hại cho sức khoẻ. Tôi bị thai lưu 2 tháng cho hỏi sau thời gian bao lâu tôi có thể có thai trở lại?

BS. Mai Trọng Hưng: Nếu tình trạng sức khỏe bạn cho phép, bạn có thể dùng 2 phương pháp phổ biển là bao cao su và viên tránh thai hàng ngày. Bạn mới bị thai lưu theo khuyến cáo, bạn có thể có thai lại sau chu kỳ kinh đầu tiên. Thông thường sau 6 tháng là phù hợp.

Ngọc Linh, Nữ – 31 Tuổi 
Với tử cung 2 sừng, ngoài biện pháp tránh thai là dùng bao cao su và uống thuốc tránh thai, tôi có thể chọn phương pháp tránh thai nào khác không? Thông tin cho rằng chỉ nên uống thuốc tránh thai trong vòng 10 năm có đúng không?

BS. Mai Trọng Hưng: Bạn đang sử dụng hai biện pháp tránh thai phổ biến và được khuyến cáo nên dùng nhất. Với thuốc tránh thai, bạn có thể sử dụng kéo dài được khuyến cao nếu còn nhu cầu sinh sản bạn dùng 24 tháng nghỉ 3 tháng lại dùng tiếp.

Tra Giang, Nữ – 26 Tuổi 
Thưa chuyên gia, em đã có chồng và 1 con trai 2 tuổi. Vợ chồng em không muốn có thêm con trong 5 năm tới và quyết định sẽ sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày. Em thấy trên thị trường có rất nhiều loại thuốc tránh thai hàng ngày với giá cả rất chênh lệch. Bác sĩ có thể tư vấn cho em ưu nhược điểm của các loại, và em nên sử dụng loại nào không ạ?

BS. Mai Trọng Hưng: Bạn nên sử dụng viên tránh thai hàng ngày làm biện pháp phòng ngừa thai là phù hợp. Trên thị trường có nhiều loại, bạn nên dùng viên phối hợp (progestrol và estrogen) trên thị trường đang lưu hành Newchoice, Mavelon, Mercilon).

Van Huong, Nữ – 24 Tuổi 
Thưa bác sĩ, em dùng thuốc NewChoice thấy hợp vì chưa có những triệu chứng tác dụng phụ nào (em dùng cũng hơn 3 năm rồi). Gần đây em đi khám bác sĩ bảo buồng trứng bị teo nhỏ và nói do sử dụng thuốc tránh thai trong thời gian dài dễ vô sinh, và yêu cầu em phải ngừng thuốc. Em vô cùng lo lắng. Mong được bác sĩ tư vấn.

BS. Mai Trọng Hưng: Để khẳng định buồng trứng bạn teo nhỏ do dùng thuốc tránh thai 3 năm thì cũng chưa chính xác tuy nhiên dùng kéo dài sẽ ảnh hưởng đến chức năng buồng trứng, bạn nên dừng 1 thời gian và sử dụng các biện pháp khác.

Lam Thao, Nữ – 25 Tuổi 
Em bị cổ tử cung lộ tuyến nên em không sử dụng được phương pháp đặt vòng. Mong Bác sĩ tư vấn cho em về cách sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày. Trường hợp nào thì không nên sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày? Và nếu em dự định sinh em bé thì ngừng thuốc trong bao lâu để lại có thai lại ạ? Em cảm ơn bác sĩ

BS. Mai Trọng Hưng: Bạn bị viêm tử cung lộ tuyến thì không nên dùng thuốc tránh thai đặt vòng. Nếu bạn không có những bệnh lý về tim mạch, rối loạn chức năng gan, thận, tăng huyết áp, đái tháo đường, không có bệnh lý về tâm thần kinh bạn có thể dùng viên tránh thai hàng ngày là lựa chọn tốt nhất. Bạn dùng đúng chỉ định, đúng theo hướng dẫn khi ngừng thuốc 1 – 2 tháng là có thể có em bé.

Mai Huong, Nữ – 26 Tuổi 
Bác sỹ ơi, bác sỹ cho em hỏi trong những trường hợp nào không được sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày?

BS. Mai Trọng Hưng: Thuốc tránh thai hàng ngày là thuốc phổ biến, an toàn. Tuy nhiên nó có 1 số khuyến cáo thận trọng và không nên dùng trong 1 số hiện tượng:

-Người có tâm thần không ổn định

– Phụ nữ chưa xác định là không có thai

– Phụ nữ có bệnh lý về tim mạch, tiểu đường, tăng huyết áp, rối loạn chức năng gan, rối loạn chức năng đông máu, các bệnh về ung thư, đặc biệt là ung thư phần phụ, viêm nhiễm âm đạo nặng.

Lê Thị Nhàn, Nữ – 27 Tuổi 
Thưa bác sỹ Mai Trọng Hưng – Trưởng khoa Sản, BV Phụ sản Hà Nội , kinh nguyệt của cháu không đều, cháu nên uống thuốc gì để điều hòa kinh nguyệt? ( Cháu bị viêm gan B)

BS. Mai Trọng Hưng: Cháu không nói cụ thể là không đều như thế nào và tình trạng sức khỏe sinh sản ra sao, nếu cháu chưa có gia đình, số ngày ra kinh dưới 1 tuần và lượng máu không nhiều thì cũng không phải quá lo lắng và chưa phải can thiệp gì. Nếu cần cháu có thể đi khám ở các chuyên khoa phụ sản để có những tư vấn cụ thể.

GLTT, an toàn, giới trẻ,
BS. Mai Trọng Hưng và PGS.TS Trịnh Hòa Bình tại tòa soạn VietNamNet. Ảnh Lê Anh Dũng

Tran Ha, Nữ – 18 Tuổi 
Em nghe các chị em trong văn phòng nói uống thuốc tránh thai hàng ngày làm tăng cân nặng. Xin chuyên gia cho em biết thông tin này đúng hay sai?

BS. Mai Trọng Hưng: Theo nghiên cứu, sử dụng viên thuốc tránh thai hàng ngày có 1 tác dụng không mong muốn là tăng trọng lượng cơ thể, tuy nhiên không có nhiều. Bạn nên sử dụng các biện pháp luyện tập thể dục thể thao hoặc điều chỉnh chế độ ăn phù hợp thì khắc phục được tình trạng này.

Van Anh, Nữ – 30 Tuổi
Chào bác sỹ! Cơ quan em các chị đồng nghiệp rỉ tai nhau rằng sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày trong khoảng thời gian dài sẽ gây hiện tượng giảm ham muốn, ngại gần gũi chồng, thậm chí còn bị đau đầu và suy nhược thần kinh. Em rất hoang mang vì hiện nay vợ chồng em đang kế hoạch nên sẽ tính đến việc sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày. Bác sỹ có thể cho em biết hiện tượng trên có thật sự phổ biến không ạ? Với trường hợp của em thì nên sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày hay thuốc tránh thai khẩn cấp ạ?

BS. Mai Trọng Hưng: Dùng thuốc tránh thai hàng ngày các tài liệu có đề cập tới hiện tượng giảm cảm giác tình dục do tác dụng giảm các kích thích tiền kinh nguyệt của thuốc tránh thai tuy nhiên tác dụng này không phải phổ biến và không phải là nguyên nhân trực tiếp gây nên giảm cảm giác tình dục, nếu mới chỉ là nghe nói thì em nên dùng tránh thai bằng biện pháp sử dụng viên thuốc tránh thai hàng ngày, khuyến cáo không nên dùng viên thuốc tránh thai khẩn cấp.

Nguyễn Thi Thu Hà, Nữ – 40 Tuổi 
Từ khi có khả năng sinh đẻ đến giờ tôi chỉ dùng bao cao su như là một biện pháp kế hoach hóa gia đình. Vậy theo bác sỹ tôi nên chuyển sang dùng Newchoice để kế hoạch hóa gia đình không? Vì theo tôi được biết nếu dùng thuốc tránh thai thì phụ nữ trông sẽ xinh hơn do da mịn màng và hồng hào hơn. Xin được nghe ý kiến bác sỹ.

BS. Mai Trọng Hưng: Bạn đang sử dụng 1 biện pháp tránh thai phổ biến và an toàn là dùng bao cao su. Bao cao su ngoài khả năng tránh thai còn có tác dụng ngăn ngừa các bệnh tình dục, sử dụng viên tránh thai hàng ngày ngoài tránh thai còn có tác dụng tốt cho hệ thống da, trong đó có da mặt, bạn có thể căn cứ vào tình trangj sức khỏe và nhu cầu để lựa chọn 1 trong 2 phương pháp.

Kim, Nữ – 37 Tuổi 
Tôi không thấy kinh nguyệt từ gần 2 tháng nay. Thử thai bằng que thử thì đều chỉ lên 1 vạch. Tháng trước đó tôi đã 3 lần dùng viên tránh thai khẩn cấp Postinor sau khi tạm dừng sử dụng viên tránh thai hàng ngày Marvelon mà tôi đã sử dụng trong hơn 4 năm nay. Xin bác sỹ tư vấn giúp trường hợp mất kinh hiện nay của tôi có thể do những nguyên nhân gì? Có yếu tố nào nguy hiểm không? Tôi nên đi khám hay làm xét nghiệm nào? Xin cảm ơn bác sỹ.

BS. Mai Trọng Hưng: Hiện tượng tình trạng không xuất hiện kinh nguyệt trong 2 tháng có thể do rối loạn kinh nguyệt khi sử dụng quá liều thuốc tránh thai khẩn cấp hoặc hậu quả của việc sử dụng viên tránh thai bằng thuốc kéo dài. Năm nay em 37 tuổi với 2 tháng chưa có kinh nguyệt cũng không có gì lo lắng nhiều. Em nên tới các cơ sở y tế chuyên khoa phụ sản để thăm khám và nhận lời khuyên từ bác sĩ.

Me Bong, Nữ – 28 Tuổi 
Bác sỹ ơi, em đang sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày Newchoice. Nhưng hôm qua em uống nhầm 2 viên, 1 viên buổi sáng và 1 viên buổi tối. Liệu có làm sao không hả bác sỹ? Hôm sau có phải uống nữa không? Liều lượng thay đổi như thế nào?

BS. Mai Trọng Hưng: Mới nhầm 2 viên chưa phải ngừng thuốc, tuy nhiên sẽ làm giảm hiệu quả tránh thai. Nếu dùng 2 viên liên tiếp trong vòng 12 tiếng đồng hồ thì ngày hôm sau em nên dừng 1 ngày, ngày tiếp theo em tiếp tục uống theo lộ trình.

Hoai Thu, Nữ – 22 Tuổi 
Bác sỹ ơi cho em hỏi là ngoài tác dụng tránh thai thì thuốc tránh thai hàng ngày còn có tác dụng gì khác không?

BS. Mai Trọng Hưng: Ngoài tác dụng tránh thai, viên tránh thai hàng ngày còn có nhiều lợi ích . Sau đây là 1 số lợi ích cơ bản:

– Các nghiên cứu cho thấy những người phụ nữ sử dụng viên tránh thai hàng ngày theo đúng chỉ định, theo đúng hướng dẫn thì có nguy cơ mắc các bệnh khối u phần phụ trong đó có ung thư.

– Sử dụng viên thuốc tránh thai hàng ngày có tác dụng tới hệ thống xuất tiết tuyến bã ở da và hắc tố da cho nên có tác dụng tốt cho da, làm sáng da, đẹp da, ngăn ngừa mụn.

– Thuốc tránh thai hàng ngày có tác dụng giảm cảm giác đau trong những bệnh lý lạc nội mạc tử cung,

– Dùng thuốc tránh thai hàng ngày có tác dụng làm giảm các triệu chứng tiền kinh nguyệt như bồn chồn, lo lắng, đau bụng, ngực căng…

Thu Ly, Nữ – 26 Tuổi 
Kính gửi chuyên gia, tôi sử dụng thuốc tránh thai được 2 tháng nhưng cách đây 1 tuần thì xuất hiện biểu hiện có thai. Tôi đi khám thì bác sĩ xác nhận đúng là tôi đã có thai. Tôi hoàn toàn bất ngờ về kết quả này. Mong chuyên gia giải đáp bức xúc của tôi.

BS. Mai Trọng Hưng: Nếu bạn sử dụng đúng hướng dẫn  mà vẫn có thai thì cũng là dễ hiểu vì không biện pháp nào đạt 100%. Khi dùng thuốc tránh thai mà có thai nếu bạn có nhu cầu sinh sản bạn vẫn theo dõi để sinh em bé được. tuy nhiên bạn cần đi khám bác sĩ chuyên khoa phụ sản để có những tư vấn cụ thể.

SÁCH LƯỢC ‘VẼ ĐƯỜNG CHO HƯƠU CHẠY’

Hoang Bao Trang, Nữ – 25 Tuổi 
Thưa PGS.TS Trịnh Hòa Bình. Việt Nam hiện xếp thứ nhất khu vực Đông Nam Á và xếp thứ 5 thế giới về tỷ lệ phá thai ở độ tuổi vị thành niên (15 – 19). Mỗi năm có 50.000 học sinh, sinh viên VN phá thai. Theo ông, nguyên nhân của vấn nạn này là gì? Cần thay đổi những gì để giảm bớt tình trạng này?

PGS.TS Trịnh Hòa Bình: Theo tôi, để tình hình nạo phá thai trog vị thành niên đất nước chúng ta trở thành vấn nạn thực sự là vấn đề hết sức đáng quan ngại. Chắc chắn điều thiệt thòi và cả nguy cơ ảnh hưởng tới sức khỏe, sự phát triển của cả giống nòi VN chúng ta trước hết chính là lứa tuổi đó phải gánh chịu.

Vì sao có tình hình đó, mặc dù rằng khâu tuyên truyền GD truyền thông lâu nay có thể được xem là đã thực hiện không tồi? Trước hết đó vẫn là về nhận thức về sức khỏe sinh sản, cũng như những hiểu biết chung nhất về tình yêu, tình dục, hôn nhân và hạnh phúc lứa đôi của các bạn trẻ. Đương nhiên trong này có cả trách nhiệm của các thiết chế XH như gia đình, nhà trường và cộng đồng nói chung. Cũng có thể nói, các kĩ năng, kiến thức của giới trẻ, ngay cả nhiều thành viên khác của XH chúng ta xung quanh vấn đề sức khỏe sinh sản cũng là không đầy đủ, phiến diện và cảm tính…

Cần thay đổi những gì ư? Đó là những thay đổi ngay từ cách học tập, trao đổi và tiếp thu tri thức của các bạn trẻ. Bên cạnh đó là các phương thức giáo dục truyền thông trong các lĩnh vực ngành. Đó còn là việc vào cuộc của đông đảo các lực lượng XH liên quan đến chủ đề này: Hội Thanh niên, Hội Phụ nữ…. Trong đó tôi xem rất trọng rằng vai trò của đoàn hội, các nhóm chính thức và không chính thức của thanh niên và vị thành niên trong hoạt động sống thường ngày.

 

GLTT, an toàn, giới trẻ,
PGS.TS Trịnh Hòa Bình trả lời bạn đọc. Ảnh Lê Anh Dũng

Anh Dung, Nam – 27 Tuổi 
Những năm gần đây, giáo dục tình dục là một trong những chủ đề thường trực của các diễn đàn xã hội ở Việt Nam và mặc nhiên chỉ có thanh thiếu niên mới được coi là đối tượng của giáo dục tình dục. Vậy theo ông, trong giáo dục tình dục, nên nhốt hươu, đuổi hươu hay vẽ đường?

PGS.TS Trịnh Hòa Bình: Theo tôi là nên “vẽ đường”. Sao lại “vẽ đường”? Bởi lẽ nếu nhốt thì còn vấn đề gì để nói và xét đến cùng cũng không thể nhốt được. Trong thời đại ngày nay, khi thế giới đang trở nên phẳng, thông tin truyền thông đang bùng nổ, đang “hot” thì không thể nào cản trở được việc cung cấp thông tin đầy đủ cho mỗi người, nhất là giới trẻ. Vấn đề là phải trang bị đầy đủ, nói đúng, nói hết, chính xác và khoa học.

Chúng ta đừng lo chuyện “vẽ đường” bởi lẽ các bạn đó sẽ tìm đường và rất có thể lạc đường chứ. Như vậy ở đây có vấn đề là không kiêng dè, không để lại các “vùng cấm”, không cắt xen hay để dành thông tin. Chỉ có trên cơ sở giáo dục truyền thông đầy đủ, chính xác và khoa học về vấn đề nhạy cảm trong GDGT, trong kĩ thuật, kĩ năng tình dục an toàn và những đề có liên quan…. dành cho giới trẻ thì mới đưa lại cho chúng một bức tranh khả quan và tình hình lành mạnh về GDGT cũng như tình dục an toàn.

nguyen son ha, Nữ – 28 Tuổi
Đang có hiện tượng bất bình đẳng về trách nhiệm tình dục tại Việt Nam. Có thực tế là rất nhiều cô gái không thể thuyết phục được bạn trai mình dùng biện pháp tránh thai và hậu quả là phải đi nạo phá thai. Điều này có do nam giới Việt không được giáo dục ý thức bảo vệ phụ nữ? Trách nhiệm về tình dục an toàn cần được phân chia như thế nào?

PGS.TS Trịnh Hòa Bình: Bất bình đẳng trong trách nhiệm tình dục ở VN có gốc rễ xa xưa thậm chí lâu đời. Điều này liên quan nhiều đến văn hóa Nho giáo truyền thống khi mà chỉ có người đàn ông mới được xem trọng trong các quyết định của đời sống trong gia đình và ngoài XH (chế độ trọng nam khinh nữ/ Gia đình gia trưởng).

Đã có rất nhiều nỗ lực để cải thiện vấn đề đó nhưng có thể nói bước tiến không được bao nhiêu. Tôi đồng ý rằng rất nhiều cô gái không thể thuyết phục bạn trai sử dụng biện pháp tránh thai và kết quả là có các kết cục không mong muốn. Nhưng để nói rằng nam giới VN không được giáo dục ý thức bảo vệ phụ nữ thì lại không dễ khẳng định như thế bởi đã bao giờ, ở đâu chúng ta đặt vấn đề giáo dục riêng cho nam giới mà đa số là cứ làm, cứ nói ào ào đấy chứ… Và cứ thế, cái khuôn mẫu ứng xử đã trở thành thói quen, trở thành tập tục và dường như nam giới có phần được “ưu tiên” hơn trong các quyết định về tình dục. Không chỉ có thế, ngay cả nữ giới cũng chấp nhân trật tự đó như thế tất xảy ra. Theo tôi, cái gọi là bình đẳng giới cần thiết cũng phải được thực hiện ngay trong sinh hoạt tình dục đôi lứa.

Hoàng Trung Đức, Nam – 22 Tuổi 
Theo tôi được biết, ngay cả ở Mỹ, tình trạng nạo phá thai cũng khá phổ biến dù họ được học giáo dục giới tính từ sớm với phương pháp cởi mở. Vậy xin TS. Bình chia sẻ nhận định của ông về việc thực hiện giáo dục giới tính ở Việt Nam hiện nay.

PGS.TS Trịnh Hòa Bình: Tình trạng nạo phá thai phổ biến ở Mỹ cũng như các quốc gia phát triển khác có thể gắn liền với xu hướng tôn sùng kĩ thuật và tính chất của những XH công nghiệp. Ở VN chúng ta như thấy đấy vấn đề này lại liên quan đến khâu GDGT. XH chúng ta lại đi từ truyền thống “đóng kín”, hay ít nhất cũng là hạn chế vấn đề tình dục đi đến ngay tức thì với sự “cởi mở” nên không thể giống được những XH công nghiệp bên trên. Giáo dục giới tính ở chúng ta đã có những bước tiến quan trọng trong quan điểm, trong cách tiếp cận, trong độ bao phủ các đối tượng, đó là những tiến bộ cần phải khẳng định nhưng có điều những bất cập là hiện hữu như trên đã nói.

Nguyễn Thùy Phương, Nữ – 37 Tuổi 
Chào TS. Bình, tôi thấy ngày nay giới trẻ nạo phá thai phần lớn do sợ bố mẹ. Vậy ông có quan điểm thế nào về những khóa học dành cho cha mẹ để ứng xử với con, để chúng có thể tin tưởng thổ lộ cùng cha mẹ?

PGS.TS Trịnh Hòa Bình: Tốt chứ, những khóa học như vậy thực sự cần thiết. Có điều là chúng ta làm quy mô nào, trong thời gian bao lâu, độ bao phủ ra sao? Việc con cái có thể tin tưởng thổ lộ mọi điều thầm kín, bí mật của riêng mình cho bố mẹ được biết là điều mà có thể xem như không có bậc cha mẹ nào lại không muốn. Để có được điều đó có lẽ các bậc cha mẹ phải cố gắng nhiều hơn là con cái. Điều như bạn nói trên trẻ sợ bố mẹ mà nạo phá thai là có cơ sở đấy.

Bao Minh, Nam – 28 Tuổi 
Ông đánh giá hiểu biết về tình dục & tránh thai an toàn của giới trẻ VN hiện nay đang ở mức nào? Liệu có thể đặt ở mức Nguy hiểm không khi có những cô gái một năm phá thai 2 lần?

PGS.TS Trịnh Hòa Bình: Tôi cho rằng hiểu biết trên diện rộng là khá, có điều lại không sâu sắc, kĩ lưỡng và đầy đủ, thậm chí là hình thức. Về điều này các thầy thuốc, các chuyên gia dân số trong quá trình tiếp cận của giới trẻ sẽ có các ví dụ sinh động nhất để minh họa. Tôi cho rằng đối với cả cộng đồng giới trẻ chúng ta thì chưa hẳn ở mức độ nguy hiểm mặc dù với những cô gái như bạn nói thì đúng là nguy hiểm.

Trương Ngọc Phương Anh, Nữ – 19 Tuổi 
Cháu có bạn trai từ năm 15 tuổi, tò mò về nhiều thứ. Ngày thường, cháu luôn xem mẹ là người cởi mở, gần gũi con cái. Thế nhưng khi cháu mon men hỏi mẹ về nhưng vấn đề giới tính, mẹ cháu gạt luôn và cho rằng “chưa đến tuổi”. Các cô chú có cho rằng việc thiếu hiểu biết của thế hệ cháu 1 phần chính từ lỗ hổng của thế hệ bố mẹ cháu không ạ?

PGS.TS Trịnh Hòa Bình: Chắc chắn rồi bạn ạ. Nhưng trách bố mẹ là 1 chuyện còn việc tự mình chủ động tham gia vào quá trình truyền thông dân số của các bạn trẻ, hướng đến việc hiểu biết không chỉ đầy đủ mà còn sâu sắc và có khoa học về những vấn đề sức khỏe sinh sản, tình dục an toàn của các bạn trẻ sẽ giúp khỏa lấp những thiếu hụt, khiếm khuyết đó.

Phan Mỹ An, Nữ – 41 Tuổi 
Bạn tôi lấy chồng và sống ở Anh, họ có 1 cô con gái năm nay 16 tuổi. Bạn tôi cho biết cô luôn nói chuyện thẳng thắn với con về các vấn đề giới tính, thậm chí, cô còn cẩn thận chuẩn bị cho con thuộc tránh thai khẩn cấp và bao cao su. Trong khi đó, ở Việt Nam học sinh mà có những thứ này sẽ bị coi là hư hỏng. Tôi rất mong muốn biết các nhà XH học nhìn nhận vấn đề này như thế nào? Xin cảm ơn!

PGS.TS Trịnh Hòa Bình: Các đồng nghiệp của tôi không có cách suy nghĩ như vậy. Trên thực tế, nhiều cán bộ nghiên cứu và hoạt động xã hội học đã tham gia vào quá trình bình thường hóa việc giáo dục giới tính, trang bị các kĩ năng cũng như các phương tiện cần thiết để các bạn trẻ nhất là nữ giới có thể an toàn đi vào đời sống của tình yêu đôi lứa.

Thanh Thuy, Nữ – 26 Tuổi 
Có vẻ người VN vẫn kì thị hoặc xấu hổ khi nói đến vấn đề tình dục. Tôi muốn thay đổi điều này bắt đầu từ cá nhân tôi và những người trong gia đình (chẳng hạn như nói cho đưa cháu đang bắt đầu vào tuổi dậy thị để nó hiểu) nhưng không biết bắt đầu từ đâu. Hãy cho tôi lời khuyên?

PGS.TS Trịnh Hòa Bình: Có nhiều kịch bản cho vấn đề này và chắc rằng sẽ không giống nhau ở mỗi gia đình, hoàn cảnh, mỗi nhóm xã hội, thậm chí liên quan đến hình thức giao tiếp, học vấn và văn hóa của mỗi tế bào xã hội. có thể ví dụ như sau: Trước hết hãy nói về nguồn gốc và quá trình hình thành phát triển của loài người, các hoạt động chính, việc kế truyền nòi giống, quan hệ giữa nam và nữ… Cũng có thể nói về cấu tạo cơ thể trong mối tương quan với các chức năng, vai trò của mỗi cơ quan… nhưng có điều những câu chuyện đó phải gắn liền với sự phù hợp của lứa tuổi, mức ưu tiên về các chủ đề.

Minh, Nam – 22 Tuổi 
Thưa TS Trịnh Hòa Bình, ông có thể lí giải tại sao cha mẹ VN lại sốc khi thấy con dùng thuốc tránh thai (dù có khi teen sử dụng thuốc tránh thai cho bớt mụn)?

PGS.TS Trịnh Hòa Bình: Với bố mẹ, đứa con nào của mình dẫu là trai hay gái cũng đều bé bỏng và non bấy. Vì thế, nhiều bậc cha mẹ VN chúng ta sẽ sốc khi thấy con dùng thuốc tránh thai (dù rằng sau đấy các teen lại có sự giải thích rằng dùng những viên thuốc đó để trị mụn). Logic ở đây là con cái mình nó “thoát” ra khỏi mình từ lúc nào, sao nó lại sớm đến với những điều “ghê ghớm” xem như không phù hợp, chưa được phép?

Hoàng Thùy Chi, Nữ – 29 Tuổi 
Mới đây tôi đọc được bài báo về giáo dục giới tính cho trẻ ngay từ mẫu giáo. Tôi cũng đang có con 3 tuổi, đi học về cháu cũng hay hỏi tôi sao bạn gái thế này mà con lại thế kia. Quả thực tôi cũng bối rối khi con hỏi những điều này. Nếu tôi giải thích căn kẽ cho con thì có phải là “vẽ đường cho hươu” từ quá sớm?

PGS.TS Trịnh Hòa Bình: Bạn hãy nói về những quy định. những thể thức tồn tại, phát triển của xã hội về phương diện phân công chức năng theo giới. Bạn hãy nói về niềm tự hào của con trẻ khi chúng đang phát triển một cách lành mạnh và bình thường ngay từ bây giờ chứ không phải đợi đến tương lai mới thực hiện những sự phân công đó. Điều này sẽ làm cho con bạn giảm bớt sợ tò mò, tin tưởng ở bản thân và hoàn toàn những điều bạn nói không thể nào lại là “vẽ đường cho hươu chạy”.

Hồng Minh, Nữ – 27 Tuổi 
Có quan điểm cho rằng, giáo dục giá trị tình cảm giữa người và người, về giá trị của tình yêu cho đứa trẻ trước khi chỉ dẫn chúng phương pháp yêu sao cho an toàn. Ông nghĩ sao về điều này

PGS.TS Trịnh Hòa Bình: Đây là quan điểm hoàn toàn đúng đắn. Như chúng ta biết rằng tình yêu trên cơ sở giới tính bao giờ cũng đến sau thứ tình cảm phi giới tính. Vì thế việc giáo dục, tôn vinh các giá trị tình cảm giữa người với người, việc đề cao giá trị của tình yêu cho trẻ cần thiết phải đi trước, có trước so với việc những chỉ dẫn về phương pháp yêu sao cho an toàn.

Trịnh Minh Hải, Nam – 33 Tuổi 
Thế hệ 8x chúng tôi học GDGT kiểu cô giáo cho các bạn nữ vào phòng riêng, đóng kín cửa và duổi con trai về sớm. Con trai càng tò mò và luôn có ý định nhòm trộm. Ngày nay tôi không biết thế hệ mới học GDGT theo phương pháp nào. Tuy nhiên, phải chăng chúng ta vẫn còn nghĩ chỉ có phụ nữ phải ý thức về giới tính, về an toàn, còn nam giới thì không?

PGS.TS Trịnh Hòa Bình: Theo tôi biết thì không còn kiểu cô giáo nhốt các bạn nữ vào phòng riêng để rồi “đóng kienx cửa bảo nhau”, còn con trai thì đuổi ra về. Những vấn đề chung về giới tính đã được trình bày rành mạch và công khai hơn khi gồm đủ mặt cả 2 giới. Đương nhiên, trong sinh hoạt nhóm, các trò nữ vẫn có những điều trang bị phổ biến riêng, có tính chất nhạy cảm. Việc xua đuổi nhóm con trai không được tham dự những hoạt động GDGT chung thực sự là phản khoa học và đúng là kích thích trí tò mò, nghiêng ngó của trò nam. Một thực tế chúng ta buộc lòng phải ghi nhận rằng trong xu hướng GDGT nói chung ở học đường, trẻ trai hay nói chính xác hơn là nam giới cũng không phải được chú trọng giáo dục nhiều về an toàn.

Bo hat tieu, Nam – 41 Tuổi 
Tôi muốn được bổ túc kiến thức đúng về tránh thai và tình dục an toàn nhưng khó quá. Tôi tìm kiếm trên mạng thì thông tin lộn xộn, có khi còn ra trang web bẩn mà gặp người khác để hỏi trực tiếp thì tôi lại ngại? Xin chuyên gia tư vấn giúp tôi.

PGS.TS Trịnh Hòa Bình: Cũng vẫn là câu chuyện trang web thôi nhưng sao bạn không vào các trang web của Hội Kế hoạch hóa Gia đình VN, Vụ Tuyên truyền GD truyền thông của Tổng cục Dân số, Bộ Y tế VN. Nơi đó có đầy đủ thông tin chính thống, chính thức và chính xác về những kiến thức chuẩn tránh thai và tình dục an toàn.

Phan Chí Long, Nam – 41 Tuổi 
Tôi “gà trống nuôi con” từ khi con gái tôi còn đỏ hỏn. Xin tâm sự thật là giai đoạn con gái dậy thì là giai đoạn khó khăn nhất với tôi để hướng dẫn con trở thành thiếu nữ. Giờ cháu đã 15 tuổi, tôi lại bắt đầu lo lắng về an toàn cho cháu khi biết con bắt đầu có người để ý. Tôi có tâm sự với mấy ông bạn thì họ nói phải trang bị thuốc tránh thai cho con. Trong khi những nữ đồng nghiệp lại gay gắt phản đối chuyện này. Tôi nên cư xử sao trong trường hợp này, mong các vị tư vấn. Xin cảm ơn.

PGS.TS Trịnh Hòa Bình: Thật khó để có thể cùng trao đổi với anh về điều này. Không lẽ chúng ta lại chủ động trang bị thuốc tránh thai trong túi xách của con. Điều đó là “nối giáo cho giặc” đấy. Nhưng có điều phải chủ động trang bị đầy đủ kiến thức về GDGT, về tình yêu, tình dục an toàn cho cháu. Anh cũng không nhất thiết phải tô vẽ về “hiểm họa” từ phía những người bạn khác giới của cháu. Hãy nói nhiều hơn về việc cháu phải biết làm chủ bản thân, làm chủ tình thế. Anh cũng không nên quá bận tâm mà tranh cãi với những nữ đồng nghiệp của anh một khi anh tin rằng điều mình đang làm là đúng.

Bảo Linh, Nữ – 35 Tuổi 
Tôi có con gái còn nhỏ và luôn lo lắng chuyện sẽ phải giáo dục giới tính cho con, tôi nghĩ cần phải nói cho cháu biết về vấn đề này sớm, cũng như cách tránh thai an toàn vì giới trẻ bây giờ cởi mở sớm quá. Xin chuyên gia tư vấn, nên nói với cháu khi nào và bằng cách nào?

PGS.TS Trịnh Hòa Bình: Chị băn khoăn về chuyện này cũng là điều dễ hiểu, bởi lẽ sẽ không có các bài giảng về GDGT với thời lượng này hay thời lượng khác diễn ra trong phạm vi gia đình. Theo tôi hiểu thì những điều các bậc cha mẹ chúng ta nói với con cái xung quanh chủ đề GDGT không phải đợi đến lúc khi các cháu đã tự tìm hiểu được do nhu cầu tự thân của chúng.

Tôi cho rằng ngay từ khi các cháu còn nhỏ và có năng lực tiếp thu những tri thức chung của đời sống thì cũng chính là lúc chúng ta đã phải lồng ghép trang bị các kiến thức hiểu biết về giới tính, điều này có nghĩa là trẻ em ở tuổi học cấp I (Tiểu học) cũng đã cần được giới thiệu một cách đơn giản về giới tính, về quan hệ giữa 2 giới.

Nhưng những vấn đề cụ thể và ở mức độ sâu sắc, phức tạp hơn về tránh thai an toàn chỉ được trang bị 1 cách dần dần, phù hợp với nhóm tuối trước ngưỡng dậy thì. Về cách thức, có lẽ ở mỗi gia đình sẽ có lựa chọn phù hợp với văn hóa, với hoạt động của mình nhưng phổ biến sẽ thông qua các câu chuyện kể, các ví dụ mà người lớn đã biết, đã thấy.

Hong Quan, Nam – 27 Tuổi 
Chủ đề Ngày thế giới phòng tránh thai trong năm nay là “yêu có ý thức”. Tuy nhiên, theo kết quả một điều tra nho nhỏ, có 80% phụ nữ không hiểu tránh thai an toàn là như thế nào. Hơn nữa phần lớn các kiến thức về tránh thai đều được tìm hiểu qua internet, không tránh khỏi việc tiếp nhận các thông tin chỉ dẫn sai lầm, dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng. Vậy làm sao để giúp ý thức yêu của các bạn trẻ, đặc biệt là nữ tăng lên (vai trò của gia đình, nhà trường, bạn bè, xã hội…)

PGS.TS Trịnh Hòa Bình: Đây là vấn đề không hề đơn giản bởi lẽ quá trình nhận thức của mỗi người hay của cả cộng đồng cần phải được củng cố thông qua thực tiễn và các kết quả được kiểm chứng, chờ cho được các kết quả được kiểm chứng thì sự việc lắm khi đã hỏng mất rồi hoặc ít nhất cũng là không theo như mong muốn. Ở đây có vấn đề nội dung của các thông diệp truyền thông về sức khỏe sinh sản, dân số và tình dục an toàn đã được truyền đạt một cách méo mó, phiến diện và không đầy đủ, phần khác lại do thái độ và các thức tiếp nhận thông tin của mỗi chủ thể không phải lúc nào cũng nghiêm túc, cũng thực sự cầu thị, cũng đúng cách… Trong tình hình đó để ý thức “yêu có ý thức” của các bạn trẻ được nâng lên thì phải có sự phối hợp, chung tay của rất nhiều thiết chế, chủ thể của đời sống xã hội xung quanh câu chuyện tình dục an toàn gắn liền với lợi ích, sức khỏe và sự phát triển của mỗi người.

Nguyen Hoang Ha, Nữ – 36 Tuổi 
Tôi nghe được ông hàng xóm mắng vợ: “Cô làm đàn bà kiểu gì vậy, có cái việc tránh thai cũng làm không xong?” Cũng là phụ nữ, tôi nghe mà thấy buồn. Đã hết thuốc chữa với những ông chồng như vậy chưa? Chẳng lẽ chỉ có thể thay đổi suy nghĩ về trách nhiệm TD của những thế hệ đi sau và bó tay với những người đi trước?

PGS.TS Trịnh Hòa Bình: Chắc chắn rằng đó là một ông chồng không có hiểu biết gì về an toàn tình dục. Nhưng tệ hại hơn rằng đấy là một đức ông chồng gia trưởng, độc đoán và thiếu trách nhiệm. Việc tránh thai là việc của cả 2 người, không thể nói rằ, ng chỉ của phụ nữ được. Ngày nay, người ta đang đề cao hơn bao giờ hết vai trò của các đức ông chồng – những người đàn ông đáng mặt trong lĩnh vực kế hoạch hóa gia đình, an toàn tình dục, nâng cao chất lượng dân số. Tôi không rõ rằng với những ca cụ thể như vậy, người ta còn có thể đối thoại được hay không. Nhưng quả thực nếu không còn đối thoại được nữa thì đúng là đã “hết thuốc chữa”.

DKT- VÌ MỘT THẾ GIỚI CHÀO ĐÓN TRẺ EM

Sam, Nam – 35 Tuổi 
Xin chào ngài Michael Evans, xin gửi tới ông lời chúc sức khỏe và hạnh phúc. Là một người dân Việt Nam, tôi gần như không biết cái tên DKT mà ông là một trong những lãnh đạo. Trong khi người dân Việt Nam chúng tôi biết rất rõ các sản phẩm của các ông như bao cao su Ok, thuốc tránh thai New Choice. Xin ông cho biết nhiệm vụ, sứ mệnh của DKT tại Việt Nam là gì? DKT dự định đóng góp như thế nào cho việc nâng cao chất lượng sống của người dân Việt nam chúng tôi?

Ông Michael Evans: Cảm ơn bạn đã hỏi. DKT đã có mặt tại Việt Nam 20 năm từ năm 1993. Như hầu hết các tổ chức quốc tế khác, DKT có tầm nhìn cốt lõi định hướng kế hoạch hành động của chúng tôi tại nhiều nước trên thế giới trong đó có Việt Nam. Tầm nhìn của chúng tôi nhằm xây dựng một thế giới mà mọi đứa trẻ đều được chào đón. Ý tưởng của người sáng lập là nhằm mang đến cho con người sự lựa chọn và kiểm soát kế hoạch sinh con của họ. Điều đó có thể dẫn chúng tôi đến nhiều khía cạnh khác nhau như: sức khoẻ của phụ nữ, phòng chống AIDS và các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác, kế hoạch hoá gia đình, giáo dục và đào tạo.

Trong tương lai gần, DKT sẽ làm việc với các bộ y tế nhằm triển khai các dự án cộng đồng về giáo dục sức khoẻ của người lao động, nâng cao sức khoẻ sinh sản giúp ngăn ngừa nguy cơ lây lan HIV/AIDS và các bệnh dịch xã hội.”

GLTT, an toàn, giới trẻ,
Ông Michael Evans trả lời trực tuyến. Ảnh Lê Anh Dũng

Nam, Nam – 35 Tuổi 
Kính chào Mr. Michael. Xin ông cho biết DKT dự định tổ chức các dự án nào tại Việt Nam? Người dân Việt Nam được thụ hưởng cụ thể như thế nào từ những dự án này? Xin trân trọng cám ơn và kính chúc ông sức khỏe!

Ông Michael Evans: Cảm ơn câu hỏi của bạn. Thật thú vị, sáng nay tôi có gặp Phó phòng quản lý khối NGOs tại Việt Nam, ông đã nói với tôi rằng: “Tôi có tin vui và tin không vui rằng: Năm 2010, Việt Nam đã đạt được mục tiêu trở thành nước có thu nhập toàn dân trung bình. Với sự tăng trưởng của nền kinh tế, các nguồn tài trợ dành cho các dự án xã hội trở nên vơi dần. Tuy nhiên, chúng ta vẫn còn nhiều việc phải làm”. Để thực hiện điều đó, DKT có một cách tiếp cận đặc biệt thông qua một đối tác thương mại của chúng tôi tại Việt Nam là Công ty Sự Lựa Chọn Vàng, chúng tôi rất mong đợi có thể tài trợ những dự án xã hội nhân đạo hướng đến nâng cao chất lượng cuộc sống của người Việt Nam thông qua công ty này.

Do thời gian giao lưu có hạn, lượng câu hỏi của bạn đọc gửi đến quá lớn, nên nhiều câu hỏi chưa được các khách mời giải đáp. VietNamNet đã chuyển các câu hỏi còn lại của quý vị bạn đọc đến các chuyên gia. Xin trân trọng cảm ơn sự quan tâm theo dõi của quý vị và các bạn!